LAKS S.: EPIZODY... EPIGRAMY... EPISTOŁY... OPiM Londyn 1976

LAKS Szymon: EPIZODY... EPIGRAMY... EPISTOŁY..., okładkę projektował Ryszard Bilan, Oficyna Poetów i Malarzy, Londyn 1976, s. 187, 21,5cm

Szymon Laks - kompozytor, dyrygent, pisarz i tłumacz. Urodzony 1 listopada 1901 w Warszawie w rodzienie zasymilowanych Żydów, przeżył ponad dwa lata w obozie Auschwitz-Birkenau, gdzie pełnił funkcję dyrygenta orkiestry obozowej. Zmarł 11 grudnia 1983 w Paryżu. Początkowo studiował matematykę na Uniwersytecie im. Stefana Batorego w Wilnie (1919-21). Następnie, w latach 1921-24, odbył studia kompozycji i kontrapunktu pod kierunkiem Romana Statkowskiego, harmonii u Piotra Rytla oraz dyrygentury w klasie Henryka Melcera w Konserwatorium Warszawskim. Równocześnie uczęszczał na Uniwersytet Warszawski, gdzie – jako wolny słuchacz – studiował matematykę i filozofię. W utrzymaniu pomagała mu muzyka - akompaniował filmom niemym, grywał na skrzypcach w kawiarniach i udzielał lekcji muzyki. W 1926 wyjechał do Paryża. Tam, w latach 1927-29, uzupełniał studia w zakresie kompozycji pod kierunkiem Paula Vidala i dyrygenturę u Henri'ego Rabauda w Conservatoire National de Musique. Od 1927 związany był ze Stowarzyszeniem Młodych Muzyków Polaków w Paryżu. Początek II wojny światowej spędził w stolicy Francji. Aresztowany przez Niemców w 1941 został internowany w obozie Pithivier pod Orleanem jako ''Żyd zagraniczny'', a następnie w 1942 deportowany do obozu zagłady Auschwitz II Birkenau. Był kopistą i członkiem kapeli oświęcimskiej, a następnie jej dyrygentem, dzięki temu przeżył. Primo Levi, autor książki ''Oto człowiek'', wstrząsającego podsumowania doświadczenia Auschwitz powiedziałby, że Szymon Laks należał do ''wybrańców'', których przeciwstawiał ''potępieńcom'' - więźniom, którzy zostali zabici w komorach gazowych, albo zginęli z powodu wycieńczenia. Od 1944 do końca wojny więziony był w obozie w Dachau. Swoje przeżycia z okresu wojny i pobytu w obozach spisał w książce "Musiques d'un autre monde" (wydanej w 1948), za którą w Paryżu otrzymał nagrodę za najlepsze świadectwo wydarzeń współczesnych, a potem w "Grach oświęcimskich" (wydana w 1979). Po wyzwoleniu wrócił do Paryża, w 1948 roku przyjął francuskie obywatelstwo. Komponował stosunkowo niewiele, przede wszystkim muzykę użytkową. Kłopoty zdrowotne i finansowe spowodowały, że lata 50. były dla niego dekadą artystycznego milczenia, wyjątkiem był ''Poemat'' na skrzypce i orkiestrę z 1954 roku. Zofia Helman, muzykolożka i znawczyni polskiej muzyki XX-wiecznej, zalicza twórczość Szymona Laksa do nurtu neoklasycznego. Szymon Laks sięgał po gatunki i formy epoki baroku i klasycyzmu (między innymi symfonia, sonata, formy koncertowe). Konstrukcja jego utworów jest jasna i klarowna, nierzadko korzysta z faktury kontrapunktowej i typowych dla neoklasycyzmu środków harmonicznych. Istotne miejsce w jego twórczości zajmują pieśni, w których jak pisze Helman: ''łączą się różne tradycje: polskiego pieśniarstwa, francuskiej chanson i folkloru żydowskiego, co nadaje utworom indywidualne zabarwienie''.

Oprawa wydawnicza, broszurowa.